HZ. MUHAMMED’İN HAYATI BÖLÜM 12

(DİYANET KAYNAKLARINDAN ÖZET)

İSLÂM’A DAVET MEKTUPLARI

• Peygamberimiz Hudeybiye’den dönünce 6 davet mektubu yazdırdı ve elçilerle dönemin devlet başkanlarına gönderdi. (Muharrem7 / Mayıs 628)
• Elçiler gidecekleri bölgeyi ve insanları tanıyan, ahlâklı, hitabeti güçlü kişilerden seçiliyordu.
• Peygamberimiz diplomatik geleneği dikkate alarak ilk defa MUHAMMED RESULULLAH (Allah’ın elçisi Muhammed) yazılı bir mühür yaptırdı ve mektupları mühürledi.
• İki mektubu Bizans ve Sasani imparatorlarına gönderdi.
• Bu yıllarda Ortadoğu’da bu iki süper gücün mücadelesi vardı.
• Sasaniler 614’te Kudüs’ü zapt edip Kutsal Haç’ı alıp başkent Medain’e götürmüş, 619’da Mısır’ı işgal ettikten sonra 626’da İstanbul önlerine kadar ilerlemişlerdi.
• Bizans 627’de Sasanilerin ana ordusunu Ninova’da ağır bir yenilgiye uğratarak zafer kazanmıştı.

SASANİ HÜKÜMDARINA MEKTUP

• Sasanî Hükümdarı (Kisrâ) 2. HÜSREV PERVİZ’e Peygamberimizin mektubunu Abdullah b. Huzâfe götürdü.
• KİSRÂ: Arapların Sâsânî hükümdarları için kullandıkları unvan.
• Kisrâ, adının Muhammed adından sonra yazılmasına kızıp mektubu yırttı. San’a’daki valisi Bâzân’dan Peygamberimiz hakkında bilgi istedi.
• Peygamberimiz Kisrâ’nın bu davranıştan dolayı çok üzülmüş ve Allah’tan cezalandırılmasını niyaz etmiştir.
• Bâzân emre uyarak Medine’ye iki adam gönderdi.
• Peygamberimiz bu sırada Hüsrev Perviz’in, oğlu tarafından öldürüldüğünü vahiy yoluyla öğrenmişti.
• Durumu gelen elçilere de bildirdi. Bâzân’a, Müslüman olursa vali olarak kalabileceğini iletmelerini istedi.
• Peygamberimizden gelen teklifle Yemen valisi Bâzân Müslüman oldu.
• Bâzân’la birlikte Yemen halkı da Müslüman oldu.
• İslâmiyet bu bölgede de yayılmaya başladı.
• Pek çok Arap kabilesi zaman içinde İslâmiyet’i kabul ettiklerini bildirdiler.

BİZANS İMPARATORUNA MEKTUP

• Bizans İmparatoru (Kayser) Herakleios’a elçi olarak Dihye b. Halife el-Kelbî gönderildi.
• KAYSER: Arapların Roma ve Bizans imparatorları için kullandıkları unvan.
• İmparator o sıralarda Ninova’da kazandığı kesin zafer için bir şükran ifadesi olarak hac ziyaretinde bulunmak ve İranlılardan geri aldığı Kutsal Haç’ı eski yerine dikmek üzere Kudüs’te bulunuyordu.
• İmparator Busra valisi aracılığıyla elçi Dihye’yi kabul etti.
• Rivayete göre Peygamberimiz hakkında detaylı bilgi almak üzere, ticaret için Suriye’ye gitmiş bulunan Ebû Süfyân ve arkadaşlarını huzuruna davet etti.
• Peygamberimizin soyu, ailesi, çevresi, kişiliği hakkında bilgi aldı.
• Anlatılanların Peygamber özelliklerine uygun olduğunu ifade etti.
• Elçiyi hediyelerle uğurladı.

HABEŞİSTAN NECÂŞîSİ’NE MEKTUP

• 3. Mektup Amr b. Ümeyye ed-Damrî ile Habeş Necâşîsi ASHAME’ye götürüldü.
• Necâşî daha önce Habeşistan’a göçen Müslümanlara iyi davranmış, Kureyşlilere iade etmemişti.
• Peygamberin mektubunu alınca Müslümanlığı kabul etti.
• Peygamberimize çeşitli hediyeler gönderdi. Peygamberimizin isteği üzerine son muhacirleri elçiyle birlikte gemiye bindirip Medine’ye uğurladı.

MISIR VALİSİNE MEKTUP

• 4. Mektup Hâtıb b. Ebû Beltea tarafından Bizans’ın Mısır valisi MUKAVKIS’a götürüldü.
• Mukavkıs Müslüman olmadı ama elçiyi güzel ağırladı.
• Elçiden İslâm ve Peygamber hakkında bilgi alıp cevabî bir mektupla ve hediyelerle uğurladı.
• Hediyeler arasında cariyelerinden Mâriye ile Sîrîn adlı iki kız kardeş, bir hadım köle, 1000 miskal altın, beyaz bir katır (düldül), kıymetli elbiseler ve kumaşlar vardı.
• Peygamberimiz Mâriye’yi eş olarak aldı ve ondan İbrahim adlı oğlu dünyaya geldi.

GASSANİ KRALINA MEKTUP

• 5. Mektup Şücâ’ b. Vehb el-Esedî ile Gassanî krallarından HÂRİS B. EBÛ ŞEMİR’e gönderildi.
• Hâris sinilendi ve yere attı, Medine’ye hücum tehdidinde bulundu.

BENî HANîFE KABİLESİNİN REİSİNE MEKTUP

• 6. Mektup Selît b. Amr tarafından Yemâme’de yaşayan Benî Hanîfe kabilesinin reisi, şair ve hatipliğiyle tanınan HEVZE b. ALİ’ye götürüldü.
• Hevze elçiye iyi davrandı. İslâm’ı kabul etmediğini bildiren bir cevap mektubu gönderdi.

• Peygamberimiz Arap Yarımadasının çeşitli bölgelerindeki pek çok kabile reisine bazen de şahıslara tebliğ mektupları gönderdi.
• Veciz ifadeyle yazılan mektuplarda kişilere unvanlarıyla hitap edilmiş, tehditkâr ya da küçük düşüren ifadelere yer verilmemişti.
• Kabile reislerine gönderilen mektuplarda, kabilenin Müslüman olması hâlinde kendi topraklarında bırakılacaklarına, mal ve can güvenliğinin sağlanacağına, bazılarına toprak, mera veya maden yerleri verileceğine işaret edilmişti.
• Müslüman olmayı kabul edenlerin Allah’a ve Resûlüne itaat etmeleri, namaz kılmaları, zekat vermeleri gerektiği bilhassa zikredildi.
• Hicretin 9. Yılında (M.630) nazil olan cizye ayetinden sonra (Tevbe Suresi 9/29) yazılan mektuplarda Müslümanların hâkimiyetini tanımakla birlikte İslâm’ı kabul etmeyen Yahudi, Hristiyan ve mecûsîlerden cizye alınacağına da yer verilmiştir.

ARAP YARIMADASINDA İSLÂM HAKİMİYETİ (ELÇİLER YILI)

• Hicretin 6. Yılında (M.628) Mekkelilerle HUDEYBİYE Antlaşması yapılana kadar, Medine’ye gelen kabile heyetleri yok denecek kadar azdı.
• Hepsi Mekke müşriklerinden çekiniyordu.
• Bu antlaşmayla müşriklerin İslâm devletini resmen tanımaları, diğer müşrik Arap kabilelerini etkiledi.
• Bazı kabileler, bu antlaşmadan itibaren Medine’ye siyasî heyetler göndermeye başladı.
• Hicrî 8. (M.630) yılında Mekke’nin Fethi ile Kureyşlilerin, Huneyn Savaşı ardından da Hevâzin kabilesinin İslâm’ı kabul etmesi İslâm’ı güçlendirmişti.
• Bir yıl sonra Taif’te yalayan Sakîflilerin Medine’ye gelerek biat etmesi ve Kuzey Arabistan’ın Tebük Seferi ile İslâm hâkimiyetine girmesiyle de İslâmiyet’in Arabistan’a yayılması mümkün hâle geldi.
• Çok geçmeden Arabistan’daki diğer kabileler, Medine’ye peş peşe heyetler göndermeye başladılar. Gitgide heyetlerin sayısı artıyordu.
• Nasr Suresinde bu hususa şöyle işaret edilmiştir:

“Allah’ın yardımı ve fetih geldiği, insanların dalga dalga Allah’ın dinine girdiklerini gördüğün zaman, Rabb’ini överek tespih et. Ondan mağfiret dile. Çünkü O, tevbeleri çok kabul edendir.” (Nasr, 110/1-3)

• Hicretin 9. Yılı (M. 630-31) İslâm’a giren kabile heyetlerinin en yoğun olduğu yıl oldu.
• Bu yıla SENETÜ’L-VÜFÛD (heyetler/elçiler yılı) denildi.
• Heyetlerin gelişi 10. yılda da devam etti.
• Heyet gönderen kabilelerin sayısı 70’i aşıyordu.
• Medine’de on ya da daha fazla kalan heyetler önceleri ashaptan kişilerin evinde kalıyordu. Bazı evler de misafirhane olarak tahsis edilmişti.
• Mescid-i Nebevî’nin bitişiğindeki Suffe ve mescidin yanında kurulan çadır da misafirhane olarak kullanılıyordu.
• Bazı kabileler İslâm’ı kabul etmek için şartlar ileri sürüyordu.
• Tağlib kabilesi ve Necran Hristiyanları gibi Ehl-i Kitab’a mensup birkaç kabile kendi dinlerinde kalmak suretiyle İslâm hakimiyeti altına girmeyi kabul ettiler.
• Peygamberimiz heyetleri çok iyi karşılıyor, onları Mescid-i Nebevî’de “ÜSTÜVÂNETÜ’L-VÜFÛD” (Heyetler/elçiler sütunu) denilen direğin önünde kabul ediyor, her biriyle, kabile adetleri üzerine muhatap oluyordu.
• Peygamberimiz Müslüman olan heyet üyelerinin bir süre Medine’de kalmalarını istiyor, bu sürede Kur’an okumayı ve dinin temel hükümlerini öğretmeye çalışıyordu.
• Onların muhacir ve ensarla birlikte olmalarını ve davranışlarını, yaşam şekillerini görmelerini arzu ediyordu.
• Bazılarına emanname (güvenlik belgesi) ve kendilerine tahsis edilen arazileri bildiren yazı veriyor, bazı kabilelere kendilerinden valiler tayin ediyordu.
• Peygamberimiz İslâm’ı kabul eden kabilelere dini öğretecek sahabîler gönderiyor ve onlara takip edecekleri politikayı belirleyen ahitnameler veriyordu.
• Kabilelerden, halka dinin esaslarını ve Kur’an okumayı öğretmelerini istiyordu.
• Vazife sırasında Allah rızasını esas almalarını ve halka iyi davranmalarını tembihliyordu.
• Müslüman olan kabilelere idareciler, zekat ve vergi memurları, öğretmenler gönderiliyordu.
• İslâm, İslâm devletinin hâkimiyetine girip de kendi dininde kalan birkaç Yahudi ve Hristiyan kabile dışında bütün Araplar tarafından kabul edilmişti.
• Bazı bedevî kabile heyetleri ya da heyet içinden bazıları İslâm’ı kabul etmede samimi değillerdi.
• Bazıları mecbur hissettiği için bunu yapıyordu.
• Benî Esed ve Benî Hanîfe başta olmak üzere, samimi olmayan kabileler, Peygamberimizin hastalandığını duyunca peygamberlik iddiasıyla ortaya çıkan liderlerinin etrafında dinden dönerek gerçek yüzlerini gösterdiler.

ÖNEMLİ NOT: Burada yazılanlar şahsi kanaat ve kulaktan dolma bilgiler değildir. Kitaplardan çıkartılan özetlerdir.

KAYNAK:

HZ. MUHAMMED’İN HAYATI, PROF. DR. CASİM AVCI – MEVLANA İDRİS, DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI YAYINLARI;

TÜRKİYE DİYANET VAKFI İSLAM ANSİKLOPEDİSİ.

https://kuran.diyanet.gov.tr